Geschatte leestijd: 9 minuten
Ken je dat? Jullie hebben samen een fijne dag, het gaat ontspannen en gezellig. Geen vuiltje aan de lucht. Je hebt uitgebreid gekookt maar als jullie aan het zondagsmaal zitten, gaat het mis. Je partner maakt een opmerking die jou op zo’n manier raakt, dat je even uit het veld geslagen bent. De opmerking is er eentje van -tussen neus en lippen- maar bam! Hij komt binnen en gaat met je aan de haal. De thermometer in de kamer daalt tot onder de 10 graden en dat terwijl je er nog geen 5 minuten geleden warmpjes bij zat.
In dit blog neem ik je mee naar hoe een ruzie opeens kan ontstaan en hoe we de ruzie weer goed kunnen maken.
Dit gebeurde mij gisteravond
Voordat ik van wal steek mag je om te beginnen weten dat ik conflict vermijdend ben. Ik reageer zelden ongecontroleerd en ben getraind om in razend tempo vooruit te denken. Hierdoor schat ik meestal vrij goed in uit welke hoek de wind gaat wapperen of dat het kan gaan stormen. Verder laat ik drama op het podium en ben ik niet snel op mijn teentjes getrapt.
Kortom, als je het aan mij zou vragen, dan zal ik je zeggen dat ik een diplomatieke harmoniebewaker ben. En, indien je bekend bent met de types van het Enneagram, dan weet je vast voldoende als ik zeg dat ik het type 9 ongeveer heb uitgevonden! Bron: https://www.enneagraminstitute.com
Enfin
Terug naar gisteravond. Ik had mijn best gedaan op Boeuf Bourgignon (Frans voor stoofvlees in rode wijn). Een beetje hobbykok weet dat stoofvlees een uurtje of 4,5 op het vuur moet staan en dat je met een supermarkt aankoop niet altijd gegarandeerd bent van mals vlees. Ik mopper daar wel eens over maar gisteren was ik best tevreden; het vlees was zacht genoeg. Met z’n drieën togen we aan tafel en dat wil in dit geval zeggen: mijn lief, onze dochter van 2,5 jaar oud en moi, le chef.
Alle bordjes vol geschept en bon appetit! En dan zegt mijn partner: (en hier twisten we over: -ik zeg namelijk nog vóór ze één hap genomen heeft en zij zegt ná de eerste hap) ‘Ik zal mijn moeder eens háár recept vragen’, haar vlees is altijd (altijd!) super mals’.
Dang!
En toen was het gebeurd. Eerst bij mij en even later bij ons. Onze dochter ging ondertussen heerlijk door met wat ze ook aan het doen was (en dat was in elk geval geen hapjes nemen) en was ik keihard in stilte aan het schakelen. Iets wat de sfeer niet echt ten goede kwam.
Silence complet
Mijn partner had natuurlijk allang door dat er gedoe op komst was en besloot mijn stilte te doorbreken en te vragen of ik nu werkelijk door één enkele opmerking in een ijskoningin was veranderd. En dat ze toch altijd zegt dat het heerlijk smaakt als ik gekookt heb (red: dat is waar). Zij ging hiermee in “de aanval” i.p.v. de empathie die ik verwachtte.
Mijn verwachting was dus anders dan mijn partner me op dat moment gaf. Ik voelde me gekwetst door haar opmerking en dus verwachtte ik een onmiddellijke Mea culpa en verzachting van mijn kwetsuur. Maar deze bleef uit.
Nu denk je misschien ‘what the hell?’ zo’n kleine opmerking en jij zakt door je hoeven?? Sja. Ik vond het ook opmerkelijk, te meer omdat ik ten eerste een behoorlijk volwassen vrouw ben en ik ook nog eens behoorlijk ontwikkeld ben op het vlak van communicatie en het hele relatiegebeuren. Ik ben per slot van rekening RELATIECOACH en zou toch niet in de valkuil van mijn gekrenkt ego hoeven stappen? Maar ja, ik ben ook maar gewoon mens.
Ik deed precies wat ik “mijn stellen” nooit zou adviseren
Nadat mijn partner en ik een niet zo’n handige en vruchteloze poging ondernamen om tot begrip en compassie voor elkaar te komen, ben ik naar boven gegaan. Met een kwaaie kop. Ik onttrok me daarmee uit het contact en zocht de solitude waarin ik kon gaan hangen in mijn frustratie en niet weten wat ik met de situatie aan moest.
En toen zat ik daar opeens in mijn bed. Veel te vroeg om te gaan slapen, en met een boek waarvan ik wist dat ik de concentratie niet zou hebben om het te lezen. Hmmm.
Na een tijdje verscheen mijn lief in onze kamer en deed een fijne, mooie en open poging om haar kant uit te leggen en excuses aan te bieden voor haar wat onhandige opmerkingen.
En omdat ik ondertussen tijd had gehad voor wat zelfreflectie en onderzoek naar waarom ik reageerde zoals ik dat gedaan had, was me e.e.a. helder geworden. Ik was daardoor milder gestemd naar mezelf en ook naar mijn partner toe. Hierdoor was ik in staat om haar te hóren en haar toe te laten.
Ik kon nu horen dat ze mijn kookkunst niet afbrandde maar juist graag wilde dat ik met minder gedoe mals draadjesvlees zou krijgen en ze gaf me dus een goedbedoeld advies i.p.v. de kritiek die ik dacht te krijgen. Zij kon niet weten dat haar opmerking mij raakte in mijn gevoel van competentie als kok en het feit dat ik ergens een stukje identiteit ontleen aan het feit dat ik best handig ben in de keuken (van alle dingen die ik niet zo goed kan, kan ik wél koken). Mijn eigen ingewikkeld gedoe dus.
Zoek de boef
Mijn volwassenheid en achtergrond als relatiecoach bleken me gelukkig toch van pas te komen. Want vroeger zou ik waarschijnlijk totaal in mijn eigen gelijk zijn blijven hangen en zou ik de strategie van “zoek de boef” toegepast hebben. De boef was zij en ik het slachtoffer.
Ik zou bovendien ná haar excuses, de door haar uitgesproken “kwetsende” woorden gebruiken als middel om nóg eens te “bewijzen” dat haar gedrag toch echt “slecht” was. Ik zou haar door manipulatie laten voelen dat zij de slechterik was en dat ik het volste recht tot boosheid en belediging zou hebben. Maar waarom zou ik dat doen?!
Het is behoorlijk makkelijk om een slachtoffer en een dader aan te wijzen op het moment dat er gedoe binnen de relatie is. Er is altijd wel iemand van de twee die net dié ene opmerking maakt waaraan jij alles kan ophangen. Het is zó makkelijk om die ene misplaatste opmerking te blijven herhalen om jouw positie veilig te stellen (want dáár gaat het allemaal in wezen om; zelfbescherming). Het lijkt dan dat degene die de excuses “mag” ontvangen de winnaar is.
And the winner takes it all
Maar is dat wel zo? Nee, natuurlijk niet! Je ervaart bij het hebben van het laatste woord of wanneer je ziet dat jouw partner zich ondertussen wel erg miserabel is gaan voelen (én schuldig, én slecht én onbekwaam etc.) misschien triomf. Maar geloof me. Dit gevoel is maar flinterdun en is echt niet wat je wilt behalen. Dader en slachtoffer zijn namelijk totaal niet met elkaar in verbinding. En verbinding is wat nodig is om de relatie fijn, gelijkwaardig en liefdevol te houden.
Stapje terug
Ik zit dus in mijn bed. Totaal van slag over wat er in Godsnaam zojuist heeft plaatsgevonden en waarom ik me zo rot voel. Wat hebben haar opmerkingen teweeggebracht in mij? Welke triggers zijn geraakt en wat vertellen ze me? Welke factoren spelen mogelijk nog meer mee?
Wat ik “mijn stellen” wél adviseer
Wanneer je uitzoomt op een ruzie, een discussie of een woordenwisseling en je een grondhouding kunt bewaren dat jouw partner geen klootzak is en het beste met jou voorheeft (en als je twijfelt over deze kwaliteiten van je partner, serieus twijfelt, dan heb je echt wat denk- en voelwerk te doen! Rode vlag!), dan kom je waarschijnlijk sneller bij een gevoel van compassie voor jouw partner. Jouw mens. Wanneer je jouw partner niet langer ziet als de dader dan zal je ervaren dat je hart veel sneller open gaat staan voor hem of haar en dát is het vertrekpunt om jullie beider posities te kunnen bekijken. Het gaat niet alleen over jou, het gaat net zo veel over jouw partner.
Eigenaarschap
Het is vervolgens interessant waarom je jouw partner tot de dader en de slechterik bombardeert. Wat is de trigger of de pijn die wordt aangeraakt door een ogenschijnlijk stom geplaatste opmerking of handeling? En op dit punt… ga je dus je eigen verantwoordelijkheid pakken. Je legt het niet bij je partner neer en je wacht niet koppig op een excuus (alhoewel, wanneer je die gegeven wordt en welgemeend, dan mag je die zeker ontvangen). Je mag zelf, in stilte, in je bed of wherever, gaan voelen en denken waarom je toch zo geraakt bent en wat er werkelijk aan de hand is. Wat ligt eronder?
Pijnplekken (je kunt ze vergelijken met krasjes op je arm waar net een dun korstje op gevormd is) waarvan jij (en dan zéker je partner) niet weet dat je ze hebt, zijn kwetsbaar. Jouw partner kan onbedoeld krabben aan dat korstje waardoor de wond weer gaat bloeden. En als dat gebeurt, dan kan niemand daar iets aan doen. Het gebeurt.
De kracht van kwetsbaarheid
Met elkaar in gesprek gaan en elkaar deelgenoot maken van jouw pijnplekken kan een heleboel gedoe voorkomen. Een pijnplek heeft over het algemeen diepere lagen en wanneer je er de tijd voor neemt, kan je tot verrassende ontdekkingen komen die allemaal bijdragen aan meer zelfbegrip. En dat leidt dan weer tot meer zelfliefde en compassie.
Wanneer je jouw kwetsbaarheden in alle kwetsbaarheid durft te delen met je partner, dan leidt ook dat weer tot meer onderling begrip en compassie. De kracht van kwetsbaarheid rules! Lees of luister (TED Talk) maar naar wat de Amerikaanse auteur en hoogleraar Brené Brown hier over te zeggen heeft.
En soms spelen triggers of pijnplekken helemaal geen significante rol en is het een kwestie van vermoeidheid, hormonen of ben je die dag gewoon wat emotioneler. Wanneer je zo’n soort dag hebt dan helpt het je vaak om hier even woorden aan te geven. Je partner begrijpt je dan hopelijk beter en zal op zijn of haar beurt minder snel geraakt worden als jij even nét niet lekker reageert. De vlam hoeft dan niet meteen in de (stoof)pan te vliegen.
Bon voyage!
Boekentip: De wijsheid van het enneagram – Riso | Hudson